پایگاه اطلاع رسانی دفتر آیت الله العظمی کریمی جهرمی

بسم الله الرحمن الرحیم

الَّذِينَ قَالَ لَهُمُ النَّاسُ إِنَّ النَّاسَ قَدْ جَمَعُوا لَكُمْ فَاخْشَوْهُمْ فَزَادَهُمْ إِيمَانًا وَقَالُوا حَسْبُنَا اللَّهُ وَنِعْمَ الْوَكِيلُ فَانْقَلَبُوا بِنِعْمَةٍ مِنَ اللهِِ وَفَضْلٍ لَمْ يَمْسَسْهُمْ سُوءٌ وَاتَّبَعُوا رِضْوَانَ اللهِ وَاللَّهُ ذُو فَضْلٍ عَظِيمٍ ( آل عمران: ۱۷۳ ،۱۷۴)

آنان (که دعوت پیامبر را برای جهاد پذیرفتند و اجابت کردند ) کسانی‌هستند که (بعضی از مردم) به آنها گفتند : مردم (یعنی لشکر دشمن )برای (حمله به) شما اجتماع کرده‌اند، از آنها بترسید، اما این سخن بر ایمانشان افزود و گفتند: خدا ما را کافی است و او بهترین وکیل و حامی ماست. از این رو با نعمت و فضل پروردگار (از این میدان)بازگشتند در حالی که هیچ ناراحتی به آنان نرسید و رضای خدا را پیروی کردند و خداوند دارای فضل و عطایی بزرگ است.

شرح آیه

آیه کریمه در مورد یاران پیامبر اسلام است که مردم آنان را از هجوم سپاه دشمن می‌ترسانیدند و می‌گفتند دشمن برای از بین بردن شما اجتماع کرده‌ و جمعیتی را به راه انداخته است، از آنها بترسید و مثلاً با آنها درگیر نشوید.

ولی بر عکس نه تنها این گفتار و این تخویف و خبر هراس انگیز، آنها را متزلزل نکرد بلکه بر ایمانشان به خدا اضافه نمود و از این رو گفتند خدا ما را بس است و کفایت می‌کند یعنی او بهترین معتمَد و ولیّ و متولیّ امر است که امور به او واگذار می‌شود.

در ادامه آیه خداوند می فرماید" فَانْقَلَبُوا بِنِعْمَةٍ مِنَ اللهِِ وَفَضْلٍ لَمْ يَمْسَسْهُمْ سُوءٌ : پس آنان با نعمتی از جانب خدا و فضل الهی از میدان برگشتند" ، مراد از کلمه "نِعْمَة" ، در اینجا عبارت است از عافیت و  قوّت ایمان و ثبات قدم در راه خدا و نیز رضا و خشنودی پروردگار و ثواب الهی و راستی چه نعمتی بالاتر از این نِعَم!

در ادامه آیه می فرماید که هیچ مشکل و نگرانی به آنان نرسید. آنان در طلب رضا و خوشنودی خدا بودند و خداوند هم آنان را به بالاترین نعمتها متنعم نمود که خداوند دارای فضل عظیمی است.

از آیه کریمه (چنان که در تفسیرمجمع البیان طبرسی هم آمده) کاملاً استفاده می‌شود که هر کس کارش مشکل شده باشد به پناه این آیه برود " حسبنا الله و نعم الوکیل".

و نیز او از امام صادق علیه السلام نقل می‌کند که فرمود: "عجبتُ لِمَن خاف كيفَ لا يَفزَعُ اِلی قولِه: "حسبنا الله ونعم الوكيل" فَاِنّی سمعتُ اللهُ یقولُ بِعَقِبِها " فَانْقَلَبُوا بِنِعْمَةٍ مِنَ اللهِِ وَفَضْلٍ لَمْ يَمْسَسْهُمْ سُوءٌ" : تعجب می کنم از کسی که از موضوع و جریانی بیمناک است چگونه به پناه آیه ی حسبنا الله و نعم الوکیل نمی آید ، چرا که من شنیدم خداوند در دنباله آیه می فرماید فَانْقَلَبُوا بِنِعْمَةٍ مِنَ اللهِِ وَفَضْلٍ لَمْ يَمْسَسْهُمْ سُوءٌ.

هم چنین مرحوم طبرسی از ابن عباس نقل می‌کند که آخرین سخن حضرت ابراهیم هنگامی که در آتش افکنده شد این جمله بود "حسبنا الله و نعم الوکیل".

ارتباط آیه با حضرت سیدالشهدا

این آیه انطباق کامل بر مولای ما حضرت سید الشهداء امام حسین علیه السلام و یاران او دارد  و ارشادات آن حضرت به اهلبیت و یارانشان دقیقا  برگرفته از  این آیه شریفه است.

آن حجت بالغه الهی در آخرین وداع با بانوان حرم فرمود: "اِسْتَعِدُّوا لِلْبَلاءِ وَاعْلَمُوا اَنَّ اللّه حاميكُمْ وَحافِظُكُمْ وَ سَيُنْجِيُكُمْ مِنْ شَرّ الاعْداءِ وَيَجْعَلْ عاقِبَةَ اَمْرِكُمْ اِلى خَيْرٍ:  براى روزهاى سخت و غمبار آماده باشيد و بدانيد كه خداوند پشتيبان و حافظ شماست و در آينده نزديك شما را از شرّ دشمنان نجات خواهد داد و عاقبت شما را خير خواهد نمود".

صلی الله علیک یا مظلوم یا اباعبدالله