پایگاه اطلاع رسانی دفتر آیت الله العظمی کریمی جهرمی

بسم الله الرحمن الرحیم
وَإِذِ ابْتَلَىٰ إِبْرَاهِيمَ رَبُّهُ بِكَلِمَاتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قَالَ إِنِّي جَاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِمَامًا قَالَ وَمِنْ ذُرِّيَّتِي قَالَ لَا يَنَالُ عَهْدِي الظَّالِمِينَ (بقرة : ۱۲۴)
و به خاطر آورید هنگامی که خداوند ابراهیم را با وسایل گوناگون آزمود و او به خوبی از عهده آن آزمایش‌ها برآمد. خداوند به او فرمود من تو را امام و پیشوای مردم قرار دادم. ابراهیم گفت: از  دودمان من نیز امامانی قرار ده .خداوند فرمود: پیمان من به ستمکاران نمی‌رسد -تنها آن گروه از فرزندان تو که معصوم و پاک باشند شایسته این مقامند-

شرح آیه
آیه گویای این است که خداوند ابراهیم را به طرق مختلف در معرض آزمایش قرار داده است که بعضی از آنها عبارتند از :
۱-شکستن بت‌ها که خود زمینه خطر بزرگی برای او بود
۲-هجرت از وطن
۳-امر به ذبح فرزند دلبندش
۴- بخشیدن تمام ثروت و داراییش به افتخار شنیدن نام مقدس محبوب و معبودش به کسی که نام  او را با این الفاظ به زبان می آورد: سبوح قدوس ربّ الملائِكَة و الروح 
۵- پذیرش سوخته شدن در آتش و تسلیم نشدن در برابر کافران 
۶- اظهار آمادگی جبرئیل برای یاری او و عدم پذیرش ابراهیم علیه السلام.

تفسیر آیه
 در توضیح واژه " کلمات" در آیه شریفه می توان گفت که خداوند در قرآن از حضرت عیسی به عنوان "کلمة الله" یعنی کسی که وجود او معجزه ای از معجزات الهی و نشانگر عظمت ذات اقدس او است یاد کرده است ، پس می‌شود که منظور از کلمات، در مورد حضرت ابراهیم و در آیه محل بحث ،آزمایشات یاد شده باشند که همه آیات و معجزات الهی بودند.
ضمناً آیه کریمه صریحاً این را می‌رساند که حضرت ابراهیم علیه السلام،  از عهده این امتحان به خوبی برآمده و آن را به صورت عالی به انجام رسانیده است. به دنبال این آزمایش‌های سخت و دشوار خداوند به او پاداشی عظیم داد و فرمود: من تو را امام و پیشوای مردم قرار دادم. یعنی رسیدن به مقام شامخ امامت منوط به موفقیت در امتحانات مشکل و آزمایش‌های دشوار است .

 اما در توضیح واژه " امام" که در آیه شریفه آمده باید توجه داشت که امام در دو معنا به کار رفته است:
۱-مقتدا و الگو برای مردم در گفتار و کردارشان
۲-کسی که قیام می‌کند برای تدبیر امور امت و نصب و تعیین حاکمان و مجریان قانون و امثال اینها.
بنابر معنای اول هر پیغمبری امام هم است. پس اینکه در آیه شریفه ، حضرت ابراهیم علیه السلام از خدا درخواست مقام امامت می‌کند حاکی از آن است که مقصود معنای دوم است که تصرف در امور جامعه و ایجاد تحول در میان امت باشد، چرا که با معنای اول هر پیامبری امام هم هست.

ارتباط آیه با حضرت سیدالشهدا
اکنون همه این امتحانات سخت که برای حضرت  ابراهیم علیه السلام رخ داد، برای وجود مقدس حضرت امام حسین علیه السلام به شدیدترین صورت پیش آمد. در برابر بت‌های آل امیه که شکستن آنان سخت و خطرناک بود به پا خاست و عظمت موهوم معاویه و یزید را در هم شکست و آنها را به زانو درآورد. از وطن خود مهاجرت کرد و در بیابانی خشک و خالی بدون هیچ گونه امکانات فرود آمد . اگر ابراهیم مامور به ذبح فرزند شد و خداوند او را معاف فرمود، امام حسین علیه السلام نه تنها بهترین عزیزان خود را در سخت ترین شرایط در راه خدای تعالی فدا کرد  بلکه جان عزیز خویش را نیز تقدیم پیشگاه معبود کرد. او از همه جا و همه کس برید و با تمام وجود منقطع الی الله گردید و از این رو خلعت امامت بر اندام زیبای آن بزرگوار پوشانده شد. ردایی که بر این وجود مبارک متناسب‌تر از هر کس دیگری است. او امام مؤمنان و امام اهل یقین است. او امام مجاهدان و شهیدان است و این امامت تا دامنه قیامت ادامه خواهد داشت و لذا وجود مقدس رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم درباره ایشان فرمود: هَذَا اِبْنِي إِمَامٌ، اِبْنُ إِمَامٌ، أَخُو إِمَامٍ،  أَبُو أَئِمَّةٍ تِسْعَةٍ،  تَاسِعُهُمْ قَائِمُهُمْ : این ( حسین) فرزندم ، امام است، او فرزند امام است، او برادر امام است، پدر نُه امام است که نهمین آنها قائم آنها است.   (ارشاد القلوب ص٢٣٣ بخش فضائل)

نکته قابل توجه دیگر در آیه مورد بحث این است که حضرت ابراهیم علیه السلام از خدا درخواست کرد که در ذریه او هم امامانی قرار دهد و خداوند متعال دعایش را مستجاب فرمود ولی وجود مقدس حضرت سید الشهداء علیه السلام ، بدون اینکه از خداوند درخواست کرده باشد که امامت را در نسل او قرار دهد ، خداوند نُه امام معصوم را  در ذریه ی طیّبه ی آن بزرگوار قرار داد وحضرت خاتم الاوصیاء امام زمان ارواحنا فداه از نسل آن بزرگوار است.
صلی الله علیک یا مظلوم یا اباعبدالله